Trong lĩnh vực xây dựng, việc đảm bảo chất lượng vật liệu là yếu tố then chốt để nâng cao độ bền và an toàn cho công trình. Một trong những bước không thể thiếu trong quá trình này chính là thử nghiệm vật liệu xây dựng (VLXD) theo các tiêu chuẩn kỹ thuật cụ thể. Tại Việt Nam, hệ thống tiêu chuẩn TCVN được xem là cơ sở pháp lý quan trọng trong việc kiểm soát chất lượng vật liệu. Tuy nhiên, trong bối cảnh hội nhập quốc tế và sự xuất hiện ngày càng nhiều dự án có yếu tố nước ngoài, không ít đơn vị thi công và chủ đầu tư đặt ra câu hỏi: Liệu có bắt buộc phải thử nghiệm VLXD theo TCVN, hay có thể áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế như ASTM, BS, ISO…? Đây là vấn đề cần được làm rõ để đảm bảo tính phù hợp về mặt pháp lý cũng như kỹ thuật trong quá trình thi công xây dựng.
Thử nghiệm VLXD theo TCVN có bắt buộc không?
Việc thử nghiệm vật liệu xây dựng (VLXD) theo TCVN trong phần lớn trường hợp là bắt buộc tại Việt Nam, bởi đây là hệ thống tiêu chuẩn do cơ quan nhà nước ban hành và được sử dụng làm căn cứ pháp lý trong quản lý chất lượng công trình. Các tiêu chuẩn TCVN quy định rõ các phương pháp thử, chỉ tiêu kỹ thuật và yêu cầu đánh giá phù hợp với điều kiện xây dựng trong nước. Đối với các công trình xây dựng sử dụng vốn ngân sách hoặc nằm trong hệ thống quản lý chất lượng theo quy định pháp luật, việc áp dụng TCVN là yêu cầu bắt buộc. Tuy nhiên, trong trường hợp TCVN chưa có quy định hoặc tiêu chuẩn chưa phù hợp, có thể xem xét áp dụng tiêu chuẩn nước ngoài như ASTM, BS, ISO… nhưng cần có sự thống nhất từ các bên liên quan và được cơ quan chức năng chấp thuận.
Có được sử dụng tiêu chuẩn nước ngoài trong thử nghiệm không?
Có, tiêu chuẩn nước ngoài có thể được sử dụng trong thử nghiệm vật liệu xây dựng, nhưng không phải trong mọi trường hợp và phải tuân thủ một số điều kiện cụ thể. Việc áp dụng tiêu chuẩn quốc tế như ASTM (Mỹ), BS (Anh), ISO, JIS (Nhật) hay EN (Châu Âu) thường được cho phép khi TCVN chưa có quy định phù hợp, hoặc khi chủ đầu tư, tư vấn thiết kế có yêu cầu riêng phù hợp với đặc thù công trình. Tuy nhiên, việc sử dụng tiêu chuẩn nước ngoài cần phải được thống nhất giữa các bên liên quan, đặc biệt là phải được cơ quan quản lý có thẩm quyền chấp thuận nếu liên quan đến nghiệm thu, chứng nhận chất lượng. Ngoài ra, phòng thí nghiệm thực hiện cũng phải có năng lực và thiết bị phù hợp để đảm bảo kết quả đáng tin cậy theo đúng tiêu chuẩn được chọn.
Một số lưu ý khi lựa chọn tiêu chuẩn thử nghiệm
Ưu tiên áp dụng TCVN nếu đã có tiêu chuẩn tương ứng
TCVN là hệ thống tiêu chuẩn được pháp luật Việt Nam công nhận và thường là căn cứ chính để kiểm tra, nghiệm thu chất lượng vật liệu. Vì vậy, nếu TCVN đã quy định rõ ràng về phương pháp thử nghiệm cho loại vật liệu cần kiểm tra thì nên ưu tiên áp dụng.
Chỉ sử dụng tiêu chuẩn nước ngoài khi phù hợp và được chấp thuận
Trong trường hợp TCVN chưa có quy định, có thể dùng tiêu chuẩn quốc tế (như ASTM, BS, ISO…) nhưng cần được sự đồng ý từ các bên liên quan (chủ đầu tư, tư vấn giám sát, cơ quan quản lý) để đảm bảo tính hợp pháp của kết quả thử nghiệm.
Đảm bảo năng lực của phòng thí nghiệm
Chỉ nên chọn tiêu chuẩn mà phòng thí nghiệm được công nhận có đủ thiết bị, chuyên môn và chứng chỉ năng lực để thực hiện. Việc áp dụng sai hoặc không đúng phương pháp có thể làm sai lệch kết quả.
Tính tương thích giữa tiêu chuẩn thử nghiệm và hồ sơ thiết kế
Tiêu chuẩn thử nghiệm được lựa chọn cần phù hợp với tiêu chuẩn thiết kế kỹ thuật của công trình nhằm tránh mâu thuẫn khi đánh giá chất lượng.
Ghi rõ trong hồ sơ và thuyết minh tiêu chuẩn sử dụng
Trong mọi trường hợp, tiêu chuẩn thử nghiệm cần được nêu rõ trong hồ sơ kỹ thuật, để các bên dễ dàng kiểm tra, đối chiếu và xác minh tính hợp lệ của kết quả.
Tóm lại, thử nghiệm vật liệu xây dựng theo TCVN là bắt buộc trong hầu hết các trường hợp để đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật tại Việt Nam. Tuy nhiên, trong một số tình huống cụ thể, tiêu chuẩn nước ngoài vẫn có thể được áp dụng nếu phù hợp và được các bên liên quan chấp thuận. Việc lựa chọn đúng tiêu chuẩn không chỉ đảm bảo chất lượng công trình mà còn giúp quá trình nghiệm thu diễn ra thuận lợi, minh bạch.