Trong bất kỳ công trình dân dụng hay công nghiệp nào, hệ thống cấp thoát nước đều đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo sinh hoạt, sản xuất an toàn và tiện nghi. Tuy nhiên, để hệ thống này hoạt động hiệu quả, bền vững và không gây ra sự cố trong quá trình sử dụng, việc lắp đặt cần tuân thủ nghiêm ngặt theo các tiêu chuẩn kỹ thuật hiện hành. Tại Việt Nam, nhiều bộ tiêu chuẩn đã được ban hành nhằm hướng dẫn chi tiết về thiết kế, thi công và kiểm tra hệ thống cấp thoát nước, trong đó nổi bật là TCVN 4513:1988, TCVN 4474:1987 và đặc biệt là TCVN 7712:2013 – tiêu chuẩn quy định cụ thể về lắp đặt và thử áp lực đường ống. Việc nắm rõ và áp dụng đúng các tiêu chuẩn này không chỉ giúp đảm bảo chất lượng công trình mà còn là yêu cầu bắt buộc trong quá trình nghiệm thu và cấp phép xây dựng.
Tổng quan về hệ thống cấp thoát nước
Hệ thống cấp thoát nước là một hạng mục kỹ thuật thiết yếu trong mọi công trình xây dựng, đảm bảo cung cấp nước sạch cho sinh hoạt và sản xuất, đồng thời xử lý, dẫn nước thải ra ngoài môi trường một cách an toàn.
Hệ thống này thường bao gồm hai phần chính:
-
Hệ thống cấp nước: Dẫn nước sạch từ nguồn đến các thiết bị sử dụng trong nhà như lavabo, sen tắm, bồn cầu… thông qua các đường ống, máy bơm, van và bể chứa (nếu có), đảm bảo áp lực và lưu lượng ổn định.
-
Hệ thống thoát nước: Thu gom và dẫn nước thải từ các thiết bị vệ sinh, khu bếp hoặc sân sàn ra hệ thống xử lý chung, sử dụng ống thoát, bẫy nước và thông khí để đảm bảo vệ sinh, tránh mùi hôi và tắc nghẽn.
Ngoài hai phần chính, hệ thống còn có các thiết bị phụ trợ như van, đồng hồ nước, bẫy mỡ… Việc thiết kế và lắp đặt đúng kỹ thuật là yếu tố then chốt giúp hệ thống vận hành ổn định, bền bỉ và an toàn cho người sử dụng.
Các tiêu chuẩn quan trọng trong lắp đặt hệ thống cấp thoát nước
Để đảm bảo hệ thống cấp thoát nước trong công trình được thi công đúng kỹ thuật, vận hành hiệu quả và đáp ứng yêu cầu nghiệm thu, việc tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật hiện hành là bắt buộc. Dưới đây là những tiêu chuẩn quan trọng mà kỹ sư thiết kế, đơn vị thi công và chủ đầu tư cần nắm rõ:
1. TCVN 4513:1988 – Cấp nước bên trong – Thiết kế
Tiêu chuẩn này quy định các yêu cầu kỹ thuật trong thiết kế hệ thống cấp nước trong nhà, bao gồm:
-
Cách bố trí đường ống cấp nước cho các thiết bị vệ sinh.
-
Tính toán lưu lượng và áp lực nước theo nhu cầu sử dụng.
-
Quy định về loại vật liệu, mối nối và các thiết bị đi kèm.
2. TCVN 4474:1987 – Thoát nước bên trong – Thiết kế
Tiêu chuẩn này hướng dẫn thiết kế hệ thống thoát nước thải trong công trình, cụ thể:
-
Phân loại hệ thống thoát nước (nước thải sinh hoạt, nước mưa…).
-
Yêu cầu về độ dốc, kích thước ống, chống tắc nghẽn và mùi hôi.
-
Thiết kế các hệ thống thông khí, hố ga và kiểm tra bảo trì.
3. TCVN 2622:1995 – Phòng cháy, chống cháy cho nhà và công trình
Tiêu chuẩn này liên quan đến thiết kế hệ thống cấp nước phục vụ phòng cháy chữa cháy. Trong đó quy định:
-
Khoảng cách và vị trí bố trí họng nước chữa cháy.
-
Dung tích bể nước dự trữ, lưu lượng và áp lực yêu cầu.
-
Khả năng kết nối với hệ thống cấp nước chung.
4. TCVN 7712:2013 – Hệ thống cấp thoát nước trong nhà và công trình – Lắp đặt và thử áp lực đường ống
Đây là tiêu chuẩn quan trọng nhất trong giai đoạn thi công, quy định chi tiết về:
-
Quy trình lắp đặt đường ống cấp thoát nước: bao gồm yêu cầu về vật liệu, cách bố trí, nối ống, cố định giá đỡ, bảo vệ ống khỏi va đập và rung động.
-
Yêu cầu kỹ thuật khi lắp đặt: khoảng cách gối đỡ, độ nghiêng ống, cách đi ống trong sàn, tường, trần…
-
Thử áp lực đường ống: phương pháp thử kín và thử bền; áp suất thử, thời gian giữ áp; tiêu chí đánh giá rò rỉ.
-
Nghiệm thu: chỉ cho phép che phủ hoặc đưa vào sử dụng sau khi đã thử áp đạt yêu cầu.
TCVN 7712:2013 là tiêu chuẩn rất cần thiết để đảm bảo hệ thống hoạt động ổn định và được nghiệm thu đúng quy định.
5. Các tiêu chuẩn, quy chuẩn liên quan khác
-
TCVN 7997:2009: Hệ thống ống dẫn bằng nhựa nhiệt dẻo dùng cho cấp và thoát nước.
-
QCVN 06:2022/BXD: Quy chuẩn quốc gia về an toàn cháy cho nhà và công trình.
-
TCVN 9165:2012: Ống nhựa PVC dùng cho cấp nước – Yêu cầu kỹ thuật và phương pháp thử.
-
TCVN 6151:1996: Đồng hồ đo nước – yêu cầu và thử nghiệm.
Việc tuân thủ đồng bộ các tiêu chuẩn trên không chỉ giúp hệ thống cấp thoát nước hoạt động ổn định, mà còn đảm bảo phù hợp với các quy định pháp luật hiện hành, thuận lợi trong quá trình nghiệm thu, đưa công trình vào sử dụng.
Tại sao nên tuân thủ tiêu chuẩn lắp đặt hệ thống cấp thoát nước?
-
Đảm bảo an toàn cho người sử dụng và công trình
Việc thi công đúng tiêu chuẩn giúp hạn chế tối đa các sự cố như rò rỉ, vỡ ống, tràn nước hay tắc nghẽn, từ đó tránh gây ẩm mốc, hư hỏng kết cấu công trình và ảnh hưởng đến sức khỏe người sử dụng. -
Đảm bảo hiệu quả vận hành lâu dài
Một hệ thống được lắp đặt đúng kỹ thuật sẽ có khả năng hoạt động ổn định, lưu lượng nước cấp và thoát đảm bảo, hạn chế hư hỏng và chi phí bảo trì trong suốt vòng đời công trình. -
Tuân thủ quy định pháp luật và dễ dàng nghiệm thu
Các tiêu chuẩn như TCVN 7712:2013, TCVN 4513:1988 hay TCVN 4474:1987 là cơ sở để cơ quan quản lý chuyên ngành kiểm tra, đánh giá và cấp phép sử dụng. Nếu không tuân thủ, công trình có thể bị từ chối nghiệm thu hoặc buộc phải cải tạo. -
Tạo điều kiện thuận lợi cho bảo trì, nâng cấp
Khi hệ thống được thi công đúng tiêu chuẩn, việc kiểm tra, sửa chữa hay nâng cấp sau này trở nên dễ dàng hơn, không mất nhiều thời gian tháo dỡ hoặc xử lý lỗi phát sinh. -
Nâng cao giá trị công trình
Một công trình được thi công theo đúng tiêu chuẩn kỹ thuật sẽ được đánh giá cao về chất lượng, từ đó tăng tính cạnh tranh trên thị trường, đặc biệt với các dự án nhà ở, chung cư hay tòa nhà thương mại.
Hệ thống cấp thoát nước đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sinh hoạt, an toàn và vận hành ổn định của mọi công trình xây dựng. Việc tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật như TCVN 4513:1988, TCVN 4474:1987, đặc biệt là TCVN 7712:2013 không chỉ giúp nâng cao chất lượng thi công mà còn đảm bảo công trình đáp ứng đầy đủ yêu cầu nghiệm thu và sử dụng lâu dài. Trong bối cảnh các quy định xây dựng ngày càng được siết chặt, việc thi công đúng tiêu chuẩn không chỉ là lựa chọn, mà là điều bắt buộc đối với các đơn vị thiết kế, thi công và chủ đầu tư chuyên nghiệp.